M-GOK wczoraj

Zarys historyczny Krzyża Wielkopolskiego i okolic
Krzyż Wielkopolski jest najmłodszym miastem województwa pilskiego, które otrzymało swój statut miejski w 1936 roku. Co ważne, początki osadnictwa w okolicach Krzyża Wielkopolskiego sięgają XVI i XVII wieku. W 1604 roku w okolicach Krzyża Wielkopolskiego powstało kilka osad, należały do nich: Dębogóra, Kużnica Żelichowska, Lubcz Wielki oraz Lubcz Mały założony w 1654 roku. Następne działania osadnicze łączą się z zasiedleniem polskimi rolnikami na gruntach wsi Drawina „olęderskiej” wsi Łokacz Mały w 1701 roku. W 1739 roku powstała wieś Huta Szklana.
Powyższe obszary zostały włączone do zaboru pruskiego w 1772 roku. Jego mieszkańcy – głównie rolnicy – byli poddawani procesom germanizacyjnym. Sytuacja zaczęła zmieniać się w połowie XIX wieku, gdy rozpoczęto budowę linii kolejowych z Poznania do Szczecina (1848 rok) oraz z Berlina do Bydgoszczy (1851 rok). Poprawa infrastruktury transportowej miała wpływ na zwiększenie liczebności mieszkańców miasta. Świadczą o tym dane demograficzne: w latach 1880 – 1890 Krzyż składał się z 52 domów i 353 mieszkańców. Po zmianach granicznych jakie nastąpiły w wyniku postanowień Traktatu Wersalskiego (granica Polski w okresie międzywojennym przebiegała wzdłuż linii Noteci, zaledwie 2 km od Krzyża Wielkopoolskiego) liczebność miasta wynosiła w 1925 roku 4 774, aby w 1935 roku osiągnęła poziom blisko 5 000 mieszkańców. 27 stycznia 1945 roku po 173 latach przebywania w zaborze pruskim, Krzyż Wielkopolski po ciężkich walkach został wyzwolony i powrócił do Polski. To wydarzenie stanowi bodaj najważniejszą cenzurę czasową w najnowszej historii miasta. Pół wieku od tamtych wydarzeń, tj. 28 stycznia 1995 roku w Sali Miejsko – Gminnego Ośrodka Kultury w Krzyżu Wielkopolskim odbyły się uroczystości 50. Rocznicy Powrotu Krzyża do Macierzy. To wydarzenie nabrało znaczenia symbolicznego. Spotkali się na nim liderzy życia społecznego, samorządowego oraz kulturalnego gminy. Co ważne, miejscem ich spotkania był budynek M – GOK, o którym nikt jeszcze pół wieku temu nie marzył.
Kiedy marzenia stały się realne
O potrzebie powstania domu kultury w Krzyżu Wielkopolskim dyskutowano bardzo długo, aż wreszcie nadszedł ten ważny dzień. 1 czerwca 1977 roku na mocy uchwały Nr XV|48|77 Rady Narodowej Miasta i Gminy w Krzyżu powstał Miejsko – Gminny Ośrodek Kultury w Krzyżu Wielkopolskim. Początkowo siedziba krzyskiego ośrodka kultury mieściła się w Urzędzie Miasta i Gminy Krzyż. Po przeniesieniu ośrodka na ulicę Sikorskiego, pierwszym dyrektorem M – GOK został Jerzy Godlewski, z kolei Tadeusz Paradowski został instruktorem fotograficznym. Od początku swej działalności ośrodek kultury zaczął wykazywać się aktywną działalnością. Pierwszym tego owocem był występ aktorów teatralnych w dniu 22 lipca 1977 roku w ramach Wieczornych Ballad. W tym samym czasie można było obejrzeć wystawę fotograficzną „Krzyż wczoraj i dziś”, natomiast Barbara Jun aktorka Teatru Dramatycznego wystąpiła przed krzyską publicznością w spektaklu „Czarownice”. Pierwsza Inauguracja Roku Kulturalnego 1977|1978 odbyła się 26 września 1977 roku.
Ku chwale władz ludowych…
Krzyska działalność kulturalna nabierała znaczenia w życiu publicznym. Włodarze miasta zaczęli zdawać sobie sprawę z tego, że kultura jest nieodłącznym elementem budowania relacji ze społeczeństwem. Najlepszym tego dowodem była Inauguracja Roku Kulturalnego 1978|1979, w której uczestniczyli przedstawiciele ówczesnych władz politycznych w osobie I sekretarza M i G PZPR w Krzyżu Eugeniusza Zydora oraz administracyjnych i gospodarczych. To właśnie M – GOK w Krzyżu był organizatorem wielu uroczystości, które wpisywały się w obraz ideowy tamtego ustroju. 8 marca 1978 roku zorganizował bardzo huczne obchody „Święta Kobiet” a kilka miesięcy później obchody pierwszomajowe. 24 kwietnia 1980 roku w Sali klubu „Kolejarz” odbył się koncert Piosenki Radzieckiej, a 27 lipca 1984 roku w kinie Polonia odbyła się inauguracja obchodów 40 – lecia PRL powiązana z 39. Rocznicą Wyzwolenia Krzyża.
Na początku swej działalności M – GOK w Krzyżu bardzo często organizował wystawy fotograficzne. Dla przykładu w 1979 roku odbyła się wystawa fotograficzna pt. „Przyroda w obiektywie” autorstwa Tadeusza Turka zaś Jerzy Godlewski pokazał swoje pracę ph. „Zima w obiektywie”. Prężnie rozwinęła się działalność koła fotograficznego „Kwadrat”.
M – GOK w Krzyżu był również organizatorem wielu niezapomnianych koncertów gwiazd polskiej estrady. 15 listopada 1978 roku w Sali kina Polonia wystąpiła Hanka Bielicka. W tym samym miejscu wystąpił także Jacek Lech (7 lipca 1980 roku) czy Janusz Gniatkowski (6 listopada 1980 roku). Z kolei w krzyskim amfiteatrze wystąpił w koncercie fortepianowym Eugeniusz Bąk (24 maja 1979 rok) oraz kapela góralska „Bartusie” (26 maja 1979 roku).
1 września 1982 roku nowym dyrektorem M – GOK Krzyż został Wojciech Małłek. Dwa lata później, tj. 20 grudnia 1984 roku nastąpiła kolejna zmiana na stanowisku dyrektora krzyskiego ośrodka. Tym razem została nim Irena Olczyk. Dużym powodzeniem cieszył się „Klub Kulturalny Kolejarza”, który w okresie problemów lokalowych M – GOK (przypadających na początek lat 80 – tych) był miejscem gdzie organizowano szereg przedsięwzięć kulturalnych. To w połowie lat 80 – tych zespół rockowy Harpia działających przy M – GOK święcił swoje największe triumfy. Występował z dużym powodzeniem na wielu przeglądach muzycznych.
W okresach letnich M – GOK w Krzyżu wspólnie z Ośrodkiem Sportu i Rekreacji byli organizatorami imprez plenerowych, w których uczestniczyli dzieci i starsi mieszkańcy miasta. Dodatkowo dla najmłodszych organizowano kolonie. W 1987 roku po raz pierwszy w kalendarzu imprez znalazła się Noc Świętojańska . Zorganizowano ją wspólnie z harcerzami z krzyskiego hufca.
Kultura krzyska wzmocniona po przemianach ustrojowych
Przemiany ustrojowe, jakie następowały w Polsce po 1989 roku, nie ominęły również krzyskiego ośrodka. Od 1 stycznia 1993 roku w jego strukturach znalazła się Biblioteka Miejska wraz z jej wiejskimi filiami. Nowym dyrektorem została Maria Baranowska. Zmiany systemowe w kraju miały wpływ na sposób oraz rozwój lokalnych ośrodków kulturalnych. Ów proces dotyczył także Krzyża Wlkp. W 1994 roku działały przy krzyskim M- GOK następujące sekcje i koła zainteresowań: sekcja brydża sportowego (opiekun Kazimierz Siara), koło plastyczne ( Małgorzata Pietrzak), klub seniora (Aleksandra Szlendak), klub młodego wędkarza (Jerzy Sokołowski), sekcja muzyczna (Mieczysław Sorbal), kurs języka niemieckiego (Maciej Zwanzig). Powiew kultury zachodniej coraz bardziej był odczuwalny w naszym mieście. Dla przykładu, w 1995 roku młodzież licealna i drużyna sportowa z Krzyża Wlkp. wyjechała do Holandii na zaproszenie Burmistrza Miasta Mill. Uczestniczyli oni w 25 – leciu klubu ZESKAMP – Mill, podczas, którego odbył się turniej sportowy w którym, triumfowała reprezentacja Krzyża. Zwycięstwo było o tyle cenniejsze, że nasza drużyna pokonała reprezentacje z Niemiec, Anglii, Holandii i Szwajcarii. Do Holandii, a konkretniej miasta Langrenben, reprezentanci Krzyża wyjechali jeszcze raz, w tym samym roku. Rok później, Dni Krzyża uświetnił wspólny występ Orkiestry Dętej z Mill i Młodzieżowej Orkiestry Dętej z Krzyża Wlkp.
Krzyska Orkiestra pod dyrygenturą Mieczysława Sorbala zdobyła w 1997 roku wyróżnienie i nagrodę pieniężną podczas Wojewódzkiego Przeglądu Orkiestr Dętych w Rogożnie. W 1999 roku gościła również w niemieckim mieście Bad – Saarow na spotkaniu polskiej i niemieckiej młodzieży katolickiej, które przebiegało pod hasłem „Wiele języków – jeden Duch”`. W tym samym roku w kinie Polonia wystąpiła Irena Jarocka z laureatami „Szansy na Sukces”. Na początku 2000 roku nowym dyrektorem M – GOK została Marzena Otomańska. Zastąpiła na tym stanowisku Marię Baranowską, która zarządzała kulturą krzyską od siedmiu lat.
22 września 2000 roku w kinie Polonia odbył się niezapomniany koncert Stanisława Soyki, który był poświecony pamięci krzyskiego poety Andrzeja Sulimy – Surtyna. Również ku czci poety w 2001 roku odbył się Powiatowy Konkurs Poetycki. Warte podkreślenia jest to, że na konkurs wpłynęło 700 prac od przeszło 100 autorów.
Dużym powodzeniem, oprócz świątecznej akcji charytatywnej „Dziewczynka z zapałkami”, cieszyło się wśród najmłodszych spotkanie ze Św. Mikołajem. Odbywało się ono w przededniu świąt Bożego Narodzenia. Do wyjątkowego spotkania doszło 14 grudnia 2002 roku w Sali M- GOK w Krzyżu Wlkp. Około 100 dzieci z rodzin mniej zamożnych spotkało się z bardzo sympatycznym Mikołajem – Stefanem Mikołajczakiem, ówczesnym Marszałkiem Województwa Wielkopolskiego. Marszałek w stroju św. Mikołaja rozdawał dzieciom paczki. Na tym nie koniec świątecznych akcentów, jakie do dziś co roku organizuje krzyski ośrodek. Dużym wydarzeniem jest Powiatowy Konkurs Widowisk Jasełkowych. Cieszy się on dużym powodzeniem. Dla przykładu w 2003 roku w konkursie wzięło udział 16 grup teatralnych z powiatu czarnkowsko – trzcianeckiego. Kolejnym elementem, który na stałe wpisuje się do kalendarza imprez jest Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy. Jego coroczne edycje cieszą się nie słabnącym zainteresowaniem wśród mieszkańców Krzyża Wlkp.
Na początku 2003 roku samorządowcy i uczniowie zmierzyli się z „bykami” w I Krzyskich Zmaganiach z Ortografią. Konkurs poprowadziła Jolanta Korbik – polonistka, ówczesna przewodnicząca Rady Miejskiej. Byki wśród uczestników były niezwykle rogate stąd też organizatorzy zapowiedzieli, że odbędą się kolejne edycje zmagań z ortografią. Tak się też stało w kolejnych latach.
W przededniu członkostwa Polski w UE, coraz więcej odbywało się przedsięwzięć propagujących idee jednoczącej się Europy. Krzyski ośrodek również aktywnie włączał się w różne przedsięwzięcia. W styczniu 2003 roku w ramach projektu „Moja Gmina w Unii Europejskiej” w bibliotece miejskiej powstał Punkt Informacyjny o UE. W budynku M – GOK odbywały się kolejne edycje powiatowych eliminacji do Wielkopolskiego Konkursu „Nasza Europa”. Natomiast w dniu przystąpienia Polski do UE w Parku Staszica odbył się festyn z tej okazji.
W 2003 roku Krzyż Wlkp. był gospodarzem festynu „Dzień Dobry Wielkopolsko”. Impreza miała charakter promocyjny. To było duże wyróżnienie dla miasta i znakomita okazja do pokazania szerszej publiczności dorobku kulturalnego i potencjału agroturystycznego Krzyża Wlkp. i okolic.
W marcu 2004 roku odbył się bardzo oryginalny koncert z okazji Dni Kobiet. Recytacją i śpiewem poważnym i mniej poważnym zajęli się panowie, przedstawiciele życia samorządowego gminy. Główną widownią tego koncertu były panie. Swoje umiejętności artystyczne zaprezentowali m.in. Tadeusz Teterus, Marian Bakinowski, Ryszard Ociepa czy Krzysztof Sozański. Podobna formuła koncertu była powtarzana w kolejnych latach.
Niezwykle ważnym dla miasta wydarzeniem była uroczystość poświęcenia tablicy upamiętniającej pontyfikat Jana Pawła II. Obelisk został odsłonięty 16 października 2005 roku w Parku im. Jana Pawła II w Krzyżu Wlkp. W uroczystościach wzięli udział przedstawiciele władz samorządowych szczebla gminnego oraz powiatowego. Nie zabrakło również mieszkańców miasta.
       Oprac. na podstawie informacji z Kronik M – GOK z lat 1977 - 2001  

 

2006 rok
Tradycyjnie 2006 rok rozpoczął się od V Przeglądu Widowisk Jasełkowych. Tym razem do konkursu zgłosiło się 19 zespołów teatralnych z terenu powiatu czarnkowsko – trzcianeckiego. Grand Prix Przeglądu zdobyło Przedszkole Publiczne im. Marii Konopnickiej w Krzyżu Wlkp. W Wielkim Finale wzięły również udział dzieci z Domu Dziecka.
Po raz trzeci odbył się w Sali Miejsko – Gminnego Ośrodka Kultury w Krzyżu Wlkp. koncert poświęcony Paniom z okazji ich święta. Przed licznie zgromadzoną żeńską widownią wystąpili mężczyźni na co dzień pełniący istotne funkcję w życiu publicznym, m. in. Mirosław Ilnicki, Marek Andrzejewski, Piotr Heyer (prowadzący koncert), czy Marian Bakinowski. Każdy z nich prezentował swoje umiejętności wokalne, ale także związane z recytacją wierszy. A to wszystko dla kobiet…
2 kwietnia 2006 roku minęła pierwsza rocznica śmierci Jana Pawła II. Stąd też w Krzyżu Wlkp. odbyły się uroczystości, w których organizację zaangażowały się różne podmioty i instytucje z terenu naszego miasta, w tym Miejsko – Gminny Ośrodek Kultury. W tym dniu w parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa zostały odprawione dwie msze św. Na jednej z nich zaśpiewał 48 – osobowy chór Szkoły Podstawowej z Krzyża. Z kolei przy płycie im. Jana Pawła II złożono kwiaty. Podniosły charakter temu wydarzeniu dodał występ Młodzieżowej Orkiestry Dętej pod kierunkiem Mieczysława Sorbala. W tym samym roku (tj. 20 maja) zdecydowano się posadzić Papieski Dąb w Parku im. Jana Pawła II. Z tej okazji na uroczystość przybyli samorządowcy, leśnicy, uczniowie szkół oraz duchowieństwo na czele z biskupem koszalińsko – kołobrzeskim JE Pawłem Cieślikiem. Samą czynność posadzenia dębu powierzono najmłodszym mieszkańcom miasta.
W 2006 roku odbyło się kilka imprez mających charakter cykliczny. Do tego grona można było zaliczyć III Powiatowy Konkurs Recytatorski „Bractwo Brzechwy, Tuwima i Szelburg Zarembiny” w którym wzięło udział 149 przedszkolaków i uczniów szkół podstawowych, uroczystości związane ze „Świętem 3 maj”, wakacje z M – GOK w Krzyżu Wlkp., VIII Biesiada Krzyska, VII Święto Wielkopolskiej Pyry w Kużnicy Żelichowskiej, obchody Święta Niepodległości oraz Konkurs na Najpiękniejszą Kartkę Bożonarodzeniową. 
Dni Krzyża były bardzo uroczyste ponieważ zostały one połączone z 70 rocznicą nabycia praw miejskich przez miasto oraz 70 – rocznicą kościoła p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa. W kinie Polonia można było obejrzeć ekspozycje pochodzące z krzyskich placówek oświatowych, kulturalnych oraz zasobów parafii p.w. NMPJ. Można było obejrzeć zdjęcia Henryka Grasia oraz przedwojenne fotografie należące do zbiorów Jerzego Balbierza i Ryszarda Majera.

 

Rok 2007
Szósta edycja Powiatowego Przeglądu Widowisk Jasełkowych rozpoczęła się 4 i 5 stycznia od przesłuchań, aby zakończyć się Wielkim Finałem 13 stycznia. Tym razem główną nagrodę Przeglądu a więc Grand Prix zdobyło Publiczne Gimnazjum im. Polskich Noblistów w Krzyżu Wlkp. Następnego dnia tj. 14 stycznia odbył się kolejny Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Jak co roku krzyski sztab mieścił się w Sali kina Polonia. W niedzielnym graniu wzięło udział 49 wolontariuszy z miasta i gminy. W części artystycznej zaprezentowały się dzieci i młodzież z krzyskich szkół oraz kół i grup młodzieżowych działających przy M – GOK. W ramach ferii zimowych odbył się m. in. bal przebierańców oraz dyskoteka. Wystąpił także krakowski teatrzyk w spektaklu dla dzieci pt. Jaś i Małgosia. 1 lutego odbyło się Spotkanie Miłośników Kultury i Sportu, które zostało zorganizowane z inicjatywy Jolanty Korbik – Burmistrz Krzyża Wlkp. Wzięli w nim udział polscy parlamentarzyści, samorządowcy z całego regiony oraz dyrektorzy i kierownicy placówek w gminie. Była to okazja do wyróżnienia osób, które działają na rzecz rozwoju kultury regionu.
Czwarta edycja koncertu z okazji Dnia Kobiet została poszerzona o dodatkowy element programu. Po występach mężczyzn znanych i lubianych, ale nie związanych ze sceną i występami artystycznymi, w Sali M – GOK wystąpił Paweł Bączkowski jako Gwiazda Wieczoru.
W 2007 roku odbyło się kilka imprez cyklicznych a wśród nich: Majówka, obchody związane ze świętem konstytucji, Dzień Dziecka, IV Powiatowy Konkurs Recytatorski „Bractwo Brzechwy, Tuwima i Szelburg Zarembiny” w którym wzięło udział 123 dzieci, Dni Krzyża 2007, podczas których gwiazdą była Iwona Niedzielska oraz Grupa Operacyjna, gry i zabawy dla dzieci w różnych wsiach gminy Krzyż Wlkp. organizowanych w okresie wakacji, VIII Biesiada Krzyska, Dożynki Gminne w Lubczu Małym, obchody Święta Niepodległości, akcja Święty Mikołaj 2007.
5 czerwca 2007 roku po raz pierwszy odbył się Powiatowy Festiwal Piosenki Dziecięcej „Śpiewaj razem z nami”. Celem konkursu było upowszechnianie amatorskiej twórczości estradowej w przekonaniu, że jest przede wszystkim źródłem radości, satysfakcji, a nie tylko rywalizacji. I rzeczywiście tak było. W festiwalu wzięło udział 40 dzieci z różnych szkół.
22 grudnia 2007 roku na Pl. Zwycięstwa odbyła się akcja „Wigilijna opowieść”. To przedstawienie uliczne w wykonaniu aktorów z teatru „Cztery żywioły” z Chojnic. Fabuła widowiska polegała na tym, że sceny rozgrywały się w kilku różnych miejscach, a wszystko uzupełnione było o pokazy pirotechniczne. Mimo mroźnej aury spektakl obejrzało mnóstwo ludzi, co ważne, z różnych grup wiekowych.
 

Rok 2008
XVI Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, który odbył się 13 stycznia był okazją do kwestowania na rzecz chorych dzieci, ale także prezentacji lokalnych twórców z Krzyża. W tym roku na scenie Sali M – GOK w Krzyżu Wlkp. zaprezentowały się następujące zespoły: Młodzieżowa Orkiestra Dęta, zespół taneczny działający przy SP w Krzyżu Wlkp., zespół taneczny „Roztańczone Aparatki” działający przy M – GOK oraz zespół wokalny Piotra Heyera. Kilka dni później, tj. 19 stycznia odbył się VII Powiatowy Przegląd Widowisk Jasełkowych. Grand Prix Przeglądu zdobyli uczniowie ze SP w Piłce .
W kalendarzu imprez organizowanych przez krzyski ośrodek w 2008 nie zabrakło cyklicznych wydarzeń. Były to: Ferie, koncert z okazji Dnia Kobiet, Majówka, V Powiatowy Konkurs Recytatorski „Bractwo Brzechwy, Tuwima i Szelburg – Zarembiny”, obchody „Święta 3 Maja”, Dzień Dziecka, II Powiatowy Festiwal Piosenki „Śpiewaj razem z nami”, Dni Krzyża 2008, gdzie gwiazdą był Gang Marcela, wakacje z M – GOK, obchody święta Niepodległości, akcja Święty Mikołaj oraz spotkanie wigilijne.
Dodatkową atrakcją tego roku był występ greckiego zespołu „Dimitris Zorbas”. Wystąpił on w Sali krzyskiego ośrodka i przyciągnął mnóstwo miłośników greckich rytmów. Po raz pierwszy w kalendarzu imprez kulturalnych pojawił się Powiatowy Konkurs Plastyczny „Cztery Pory Roku - Jesień w Powiecie”. Konkurs zakończył się wystawą pokonkursową w Sali M – GOK oraz wręczeniem nagród.
W 2008 roku krzyski ośrodek kultury dołączył do grona placówek organizujących Inauguracje Roku Kulturalnego. Była to okazja do podziękowania tym, którzy aktywnie wspierają przedsięwzięcia kulturalne w gminie oraz czynnie uczestniczą w działaniach zespołów muzycznych.

Zdjęcia stanowią uzupełnienie do zarysu historycznego Miejskiego - Gminnego Ośrodka Kultury w Krzyżu Wlkp. jaki został przestawiony w dziale Historia. Serdecznie zapraszamy do przglądania zdjęć oraz czytania historii naszego ośrodka kultury.